A literatura no MCER

 Bo día compañeir@s!

En relación ao Marco Común Europeo de Referencia para as Linguas, gustaríame retomar o tema da literatura, así como o seu papel na adquisición dunha lingua e no desenvolvemento das diferentes competencias que o MCER contempla para este proceso, que son a expresión, a comprensión, a interacción e a mediación.

Sabemos que o texto literario pode apresentarse en moi diversas modalidades, canais de comunicación e pode servir a moi diferentes funcións. A nivel de comprensión, por exemplo, a lectura e intercambio grupal de opinións sobre unha obra de narrativa pode axudar ao noso estudantado a adquirir vocabulario e estruturas na lingua meta. A nivel de expresión e de interacción tal vez a preparación e escenificación dun guión teatral da literatura contemporánea axude a mellorar a fluidez e a perder certa timidez a nos comunicarmos na lingua que non dominamos. 

Para alén disto, como xa referín en traballos anteriores, a cultura é parte esencial da adquisición dunha lingua, e a literatura pode ser un bo material de aproximación á mesma. Imaxinemos o caso de Os Maias, unha novela decimonónica esencial para entendermos a literatura portuguesa ata a actualidade, é moi probable que un texto tan antigo non sirva de gran utilidade ao noso alumnado á hora de perfeccionar as súas competencias, enfocadas ao uso, en lingua portuguesa. No entanto, se tomamos o a obra como fonte dun material moi específico, por exemplo a ruta de lugares que o protagonista visita entre Lisboa e Sintra ao longo do desenvolvemento da historia, poderemos ter un contido cultural valioso que traballar dunha maneira que si sexa funcional para @s estudantes, por exemplo, deseñando unha ruta hipotética ou mesmo real de viaxe escolar, con vocabulario de viaxes e interaccións relativas ao trámites que deberán realizar para organizala.

Nesta liña de traballo, quero deixar unha proposta a nivel de expresión, para un nivel baixo ou intermedio de lingua: a composición grupal dun texto narrativo a través do método denominado "cadáver exquisito". Así a literatura non será só un compendio de textos xa creados, senón que o noso grupo aula terá a oportunidade de "creala" tamén. Con este tipo de exercicio, dotaríamos ao noso alumnado dunha serie de ferramentas para a expresión que van precisar para a elaboración do texto, e sobre todo para a comprensión das aportacións de cada compañeir@, que lles servirán de axuda sempre que precisen transmitir unha mensaxe longa, contar unha historia ou describir un suceso.

Este xogo, o "cadáver exquisito" foi un gran éxito nos tempos do surrealismo, cando os autores de diferentes lugares exploraban ao mesmo tempo a idea da literatura como unha gran obra colectiva, dividida en fragmentos pretendidamente individuais, as obras, que serían apenas reelaboracións dos temas fundamentais.

O cadáver exquisito non se limitou á literatura, sendo tamén moi notable nos intercambios entre artistas plásticos, a través do debuxo, dando lugar a creacións únicas e interesantísimas, que tal vez tamén poderían ser abordadas como contido cultural na aula despois de que o noso grupo teña feito a súa aportación a este estilo artístico dende as letras.

Creo que este tipo de iniciativas poden servir para motivar no alumnado o gusto pola cultura e a arte producida na lingua meta, non só para fomentar o seu desenvolvemento persoal, senón tamén para facilitar a súa integración en espazos, neste caso, lusófonos, onde ao atoparse con persoas que poidan ter coñecementos sobre os mesmos temas, teñan temas de conversación e intercambio de ideas, os principais propósitos das competencias de interacción e mediación do MCER.

Espero que a miña proposta vos teña gustado, e se queredes deixarme algunha idea máis nos comentarios sobre como introducir de xeito interesante a literatura e a cultura nas miñas aulas estarei encantada!